Güç dengesinin discount zincirler lehine hızla değiştiğini sık sık yazıyorum. Şimdi sebepleri sıralayalım :
– Büyük alım miktarları alış fiyatında büyük avantajlar sağlıyor.
– Az sayıdaki ürün portföyü daha güçlü tedarikçi yaratıyor. Kategoriler 10 tedarikçi yerine 2 tedarikçi arasında paylaşılıyor.
Böylece verimlilik rekoru kıran discount zincir yanında, hâlâ ürün çeşit sayısını artırmaya devam eden perakendeciler bulunuyor. Sakın yanlış anlaşılmasın , onlar gibi 1000 çeşit sınırından bahsetmiyorum, 4000-5000 sınırı geçilmesin diyorum. Aksi takdirde stok yönetiminde, sipariş yönetiminde ve nakit yönetiminde onlarla yapılan mücadele kazanılamaz.
– Sınırları çizilmiş düşük giderler, maliyet fiyatlarında da büyük avantaj sağlıyor. Mağaza kiralarken hiç bonkör değiller. Kiranın ciro içindeki payı yüzde 2,5’i geçemez. Bu disiplin çok az perakendecimizde vardır.
– Yaygın olmaları sebebiyle hem küresel, hem de yerel tedarikçiler peşlerinden koşuyor. Örneğin A-101 Türkiye’nin 81 il ve 957 ilçesinin tamamında ve hatta köylerinde bulunuyor.
– Yerel zincirler içinden bu konsepte geçişler olduğunu izliyoruz. Az sayıda şube ve esnetilen prosedürler sebebiyle başarılı olamayacaklarını daha ilk günlerde söyledik. Bu bakımdan büyük balıklar için küçük balık durumunda kalınması bu formatın avantajı olmuştur (inorganik büyümeye katkı).
– Güçlü lojistik teşkilatları verimlilikte büyük avantaj sağlıyor. Ülke genelinde A 101’in 40, BİM’in 50 deposu vardır. Birçok büyük tedarikçiden bile daha güçlü organizasyonlardır.
– Gıda dışı ürünlerde hem çeşit hem de ucuz fiyatlı parti mallarıyla müşteriyi kuyruğa diziyorlar.
– Ekmek, yoğurt, peynir, meşrubat, atıştırmalık gibi bakkala ait tüm kategorilerde vurucu ucuzluk sayesinde tüketiciyi teslim almışlardır.
– Yanyana bakkal açılamazken, yan yana ve aynı binada altlı üstlü discount mağaza örnekleri bulunmaktadır.
– PL uygulamaları, yüksek miktarlardaki üretim imkanları ile mümkün olabilir. Kâr marjı yüksek olan bu kulvara şube sayısı yetersiz olan perakendeciler giremez.
– Bakkalın eve yakınlık avantajı bitmiştir. Yeni bakkal açılamazken, discount zincirler daha da yakınlaşmaya devam etmekteler.
– Satış miktarlarının yüksekliği sebebiyle kolili teşhirin büyük avantajı vardır. Yani rafa ürün yerleştirme zahmeti yoktur. Bu da daha düşük personel maliyeti demektir. Ciro içindeki personel gideri payı Migros’ta yüzde 10,5 iken, BİM’de yüzde 6,4 dür.
– Türkiye’de en az 10 şubeye sahip perakende zincir sayısı 143 dür (Kaynak: Ortakalan). Devamlı artış gösteren ve 30.000 civarında olan toplam şube sayısının 20.000’i üç indirim marketine aittir (Bim, A-101-Şok). Yani 3’ü, 140’ının iki katı adrese sahipler.
– Sadece bu grup, hem en hızlı fiziki büyümeye, hem de aynı mağazalarda en hızlı metrekare satış cirosunu artırmaya devam ediyorlar (Kaynak: Nielsen). Bunun ne anlama geldiği açıktır. Diğer bütün formatlar bu günü bile arayacaklardır.
– Trafik keşmekeşi ve yakıt harcaması, uzaktaki büyük mağazayı sevimsiz yaptı.
– Toplu alım yapan HORECA kanalının bile fiyat avantajı ve yakınlık sebebiyle bu tarafa dönmesi mümkündür. Malı ayağına getiren işletme yerine, dükkanı ayağına getiren işletmenin tercih edilmesi, hele fiyat avantajı da düşünülürse hiç de fena teklif sayılmayacaktır.
– Eğer bu discount zincirlerden birisinin bile el değiştirip içki satışına başlaması durumunda küçük esnafın tamamen silinmesi güçlü olasılıktır. Böyle bir ihtimal vardır.
– Şimdilik sınırlı markaya yer veren discount zincirlerin, yakında tanınmış markalara kampanyalarında daha fazla yer verip volüm yaratmaları tedarikçiyi de teslim almalarını sağlayacaktır. Böyle bir ihtimal de vardır.
– 2017 yılı ilk 6 ayında yüzde 38,5 oranında ciro artışı yaptığını açıklayan çok başarılı bir süpermarket zincirinin, bütün ciro artışının fiziki büyümesinden kaynaklandığı görülmüştür. Zira metrekare başına satış cirosu geçen senenin aynı dönemi ile hemen hemen eşittir. En az enflasyon oranı kadar da eksiği olduğu açıktır. Her türlü savunma silahına rağmen güçlü perakendecinin durumu budur. Buradan hareketle diğer perakendecilerin gelecek tahminleri hiç zor olmasa gerek.
ERCÜMENT TUNÇALP