Kargem Perakende, Mağazacılık Eğitim Danışmanlık

FAHİŞ FİYAT NEDİR ?


FAHİŞ FİYAT NEDİR ?

 

Fahiş fiyat, kategori bazlı ortalama fiyat seviyelerini makul olmayan farklarla aşan ve dikkat çekici yüksek fiyatlar şeklinde ercument-tuncalp-planogram etiketlere yansıyan fiyatlardır.
Ekonomik istikrarsızlık dönemlerinde, doğal afet ve diğer olağanüstü durumlarda ortaya çıkar. Zira bunlar eylemin yardımcı unsurlarıdır.
Bazı görüşlere göre ‘fahiş fiyat’ subjektif bir kavramdır. Bunu ileri sürenler, daha çok yönetim zafiyeti ile oluşan yüksek enflasyonun sanal nedeni gibi göstermek istemekteler. Oysa bu iki neden birbirinin tamamlayıcılarıdır. Yüksek enflasyon ve olağanüstü bir durum gerçekleşmeden fahiş fiyat uygulaması kendine alan bulamaz. Yani birincisi ikincisine imkan yaratır.
O zaman “Neye göre fahiş ?” sorusnun cevaplarına odaklanalım:
. Küresel fiyatlara bakarak çok kolay anlaşılabilir. Yıllardır “İki ülkede iki alışveriş” yazı serisi ile kıyaslamalar yapmaktayız. Hatta yerli ürünlerimizin yurt içinde ve yurt dışındaki raf fiyatlarını karşılaştırmaktayız. Birçok markanın okyanus ötesinde daha ucuza (büyük nakliye ve stok maliyetine rağmen) satılabildiğini görüyoruz.
. Aynı ürünün yurt içinde; bir satış noktasında 50 liraya, diğerinde 100 liraya satıldığına bakarak anlaşılabilir. Bu örnekleri de sık sık veriyoruz, internet ortamından da izlemek mümkün olabiliyor.
. Gıda ürünlerinin çoğunda maliyet fiyatlarına bakarak anlaşılabilir. Örneğin çiğ süt fiyatından, karkas et fiyatından, ham yağ fiyatından, un fiyatlarından, bakliyat ve meyve sebzede üretici fiyatlarından hareketle hangi ürünlerin fahiş seviyeye çıktığı anlaşılabilir.
. Stok seviyelerine bakarak anlaşılır. Deposunda 30 günlük stok bulunan satıcının, tedarikçi tarafından 1 gün önce ilan edilen yeni fiyata göre etiketi değiştirmesinden anlaşılır.
. Kayda değer döviz kuru artışı olmamasına rağmen, bundan etkileniyormuş gibi tavır sergilenmesinden anlaşılır.
. Son zamanlarda son kullanım tarihi gelmiş veya geçmiş ürünlere yapılan indirimlerden anlaşılabilir. Örneğin 25 liralık ürün ömrünü doldurduğu için imha edilmesi gerekirken, 15 liralık indirimli fiyatı fahiş fiyatın tepe noktasıdır.
. Fiyatı sabit tutarken, kalite seviyesini düşürmek de fahiş fiyat tanımına girer. Zira mevcut fiyat o kaliteye fazladır. Önemli olan o fazlalığın tespitidir. Yani kalite kontrolün olumsuz sonucuna verilecek ceza ile fiyat farkına verilecek ceza ayrılmalıdır. Öyle ya ortada hem insan sağlığına hem de o insanın cebine zarar veren iki ayrı suç söz konusudur.
. Brüt kâr marjı artışlarından fahiş fiyatın derecesi ölçülebilir. Öncelikle halka açık şirketlerin finansal tablolarından izlemek mümkün olabilir.
. Sektör içindeki farklı görüşlerden (et, süt, unlu mamuller, meyve sebze başta olmak üzere) çıkarım yaparak bir fikre sahip olunabilir.
Sonuç olarak; sadece herhangi bir fiyata bakarak, “fahiştir” şeklinde hüküm vermek hem haksızlıktır hem de kolaycılıktır. Zaten buna gerek olmayıp, yukarda saydığım gibi bunu anlamanın birçok yolu vardır. Dolayısıyla fahiş fiyatın adresi o kadar kolay kendini belli eder ki, istenirse güncel olarak marka ve çeşit bilgisi ile hangi nedene bağlı olduğu da belirtilerek açıklamak mümkün olabilir.
Bunun yanında bazı çevrelerce pahalılığın bir tek nedeni vardır ve o da yüksek enflasyonu yaratanlardır. Buradan hareketle; “yapılan fiyat denetimlerinin hukuki olmadığı, serbest piyasa ekonomisinde malın fiyatını arz ve talep oluşumunun belirlemesine izin verilmesi gerektiği” dillendirilir.
Elbette böyle değildir !
Bir kere ağırlık verilen mal ve hizmetler ‘temel ihtiyaç’ başlığı altındaki kategorilere ait olanlardır. Bunlar; gıda, giyim, barınma, sağlık ve ulaşım kalemleridir.
Kaldı ki, dünyanın hiçbir noktasında serbest piyasa ekonomisi sınırsız serbestlik olarak anlaşılmaz. Eğer bir başıboşluk ve fırsatçılık varsa, kamu otoritesi piyasalar üzerindeki denetimi ile ağırlığını hissettirir. Hem de sonuçları itibariyle bizdeki para cezalarından daha ağır olan hapis cezalarıyla…
Bunun için kabul etmeliyiz ki; fahiş fiyat artışlarının tek sorumlusu olarak hükümeti görmek veya göstermek, dikkatleri dağıtır ve fırsatçılara yeni imkanlar sağlar. Ya da en azından gizlenmelerini kolaylaştırır.

Ercüment TUNÇALP




Referanslarımızdan Bazıları

perder-istanbul
caykur
onur-grup
grup-hatikoglu
unilever
bmd