FİYAT NEDİR ?

Bir mal ya da hizmetin serbest piyasada oluşan parasal değeridir. Tarifi kısa olsa da etkilendiği sebepler az değildir.

Üretici firmaların üretim maliyetleri ve hedefledikleri kâr oranlarından,
Devletin siyasi ve ekonomik kararları ile vergi uygulamalarından,
Aracı ve perakendecilerin kâr hedeflerinden,
Piyasa rekabet koşullarından,
Tüketici geliri ve satınalma gücünden, tüketici alışkanlıkları ve tercihlerinden, tüketici ihtiyacının şiddetinden ve talep seviyesinden,
Demografik faktörlerin (potansiyel alıcıların sayısı, eğitim, yaş ve cinsiyetleri) ürünle uyumundan,
Talebin fiyat esnekliğinden (fiyat değiştiğinde talepteki değişimin şiddeti),
Kalite – fiyat arasındaki tercihin (ne kadar kaliteden, ne kadar fiyattan taviz verilebileceği) yönünden,
Ürünün spot piyasaya düşme sıklığından etkilenir.
Bunlar ana sebepler olup, ürünün cinsine ve zamana göre değişen ek sebepler de çıkabilir. Fahiş fiyat ve karaborsa fiyat gibi tanımlar; ekonomide yakalanan bir boşluğun fırsata çevrilmesini ifade eder. Örneğin, döviz kurundaki dalgalanmayı bahane ederek yaratılan fiyat artışları veya Covid 19’u bahane ederek oluşan maske ve dezenfektan kategorilerine özel fiyat artışları bunlardan bazılarıdır. Ancak serbest piyasa ekonomisinin de sınırları olmalıdır. Çünkü fiyatların serbestçe oluşmasına izin vermeyen organize güçlerle mücadele şarttır.

Bu da sadece devlete düşen bir görevdir. Örneğin maskeye konan 1 liralık üst fiyat sınırı gibi…

Elbette bir mala talep arttıkça fiyatı yükselecektir. Ancak o malda yüksek kâr olduğunu gören birçok firma piyasaya girecek, bu sefer de arz artışı ile fiyatlar düşecektir. Bu kural bilinmesine rağmen çoğu zaman evde yapılan hesap çarşıya uymaz. Bilhassa tarım sektöründe bir sene yetersiz rekolte sebebiyle iyi para eden ürün, ertesi sene üretici bolluğundan tarlada kalır ve zarar ettirebilir. Çok yaşadığımız bir örnektir. Burada da yönlendirici bir ortak akıla ve kamu gücüne ihtiyaç vardır. Sektör bazında üretim planlaması yapılıp, arz-talep dengesinin sağlanması gerekir.

Genel olarak bir malın fiyatı ne kadar düşerse alıcısı o kadar artar. Bu bizim ülkemizin gerçeğidir.

Peki nereden biliyoruz ?

Ciro sıralamasında ilk 4 perakendeciden 3’ünün indirim marketi olmasından ve 12 ay sürekli indirim kampanyaları düzenlenmesinden…

Neden her ülkede benzer sonuç vermez ?

Zira tüketici çoğunluğunun yetersiz gelir düzeyi fiyata duyarlılığı artırır.

Ancak fert başı geliri yüksek ülkelerde öyle prestij kazandıran ürünler ve markalar vardır ki, fiyat arttıkça talebi de yükselir.

Ürün fiyatlandırma başka bir yazının konusudur. Bu yazıda, otomatik pilotta iken fiyatın nasıl oluştuğunu ve gerçek pilotun ne zaman devreye girmesi gerektiğini ele aldık.

Ercüment TUNÇALP