YA TEDARİK ZİNCİRİ KOPARSA?

Perakende ve Covid-19

Yetkililer kendi OHAL’inizi yaratın ve evden çalışın diyorlar. Birçok şirket uzaktan çalışma koşullarını sağladı ve yürürlüğü koydu. Farkındayız iş çok ciddi. Covid-19 tanısı konulan, yoğun bakımda yatan hasta sayısı ve hayata veda eden canlarımızın sayıları gün geçtikçe artıyor. Yetkililer önlemleri alıyor ve almaya devam etmek zorundalar.

Ülke ekonomisinin lokomotifi olarak bankacılık, enerji, inşaat gibi niş sektörler gösterilse de ben hep perakende olduğunu iddia ettim. Tarımı perakendenin içinde sayıyorum. Bugün ne enerji ne bankacılık ne de inşaat… Hepsi #evdekal modunda çalışıyorlar. Perakende sektörünün gıda tarafı ise her zaman olduğu gibi işinin başında. Tıpkı sağlıkçılar gibi.

Sağlık konusu uzmanlık alanım değil. Ama perakende hakkında sabaha kadar konuşabilir yazabilirim.

Sokağa çıkma yasağı çıksın ya da çıkmasın gerçeklerimiz var. Perakendeciler arasında tekstilciler, mobilyacılar, ayakkabıcılar yani gıda dışındaki perakendecileri zor günler bekliyor. Biriken krediler, çekler, nitelikli iş gücü kayıpları gibi birçok faktör onların aleyhine çalışıyor. Devlet olarak dünya markası olan ve olabilecek markalarımızı korumak için acil eylem planlarına ihtiyaç var. Unutmayınız; istihdam açığını kapatacak en büyük sektör perakendedir. Onlara zarar gelmemeli.

Tüm krizlerde savaşlarda en az etkilenen gıda ve silah sanayisi olduğunu çoğu uzmandan duyardık. Bu kriz, gıdanın silahtan daha önemli olduğunu hatırlattı dünyaya.

Neyse, ülke olarak bu krizi atlatacağız. Ancak zaman alacak olan bu krizde gıda perakendecilerinin savaşı tedarik zincirinin kopması olur. Bunun için;

• Marketler tarihi rekor cirolara ulaştılar.  Market bitecek malı için siparişi bayiye, bayi ana distribütöre ya da üreticiye verir. Üretici ise hammaddeyi tedarikçilerinden ve ithalattan sağlar. İthalat durur, yurt içi hammadde tedarikçisi yerli üreticiden tedarik edemezse, üretici üretemezse, üretemeyen üretici bayiye ve bayide markete gönderemezse tedarik zinciri kopar. Ülke olarak sokağa çıkmasak bile sağlık sistemimiz kadar gıda tedarik zincirini devlet korumak zorundadır. Bunun için ne tür önlem alınacaksa alınmalıdır. Stokçular cezalandırılmalı, fırsatçılar takip edilmeli ve onlarda cezalandırılmalıdır. Ve en önemlisi vatandaşların gereksiz stok yapmamaları konusunda sosyal bilinç oluşturulmalıdır. Bu aksi durum tedarik zincirinin kopmasını hızlandırır.
• İstihdamı korumak için eylemler yapılsa da fiili olarak durum farklı. Vergiler alınmıyor değil erteleniyor, borçlar erteleniyor ancak faiziyle. İşsize yardım var ancak onlarda çalışamaz durumda olanlara. Ne yapılır diye düşünene kadar beyinler enfekte olmasın. Sağlığımız çok önemli
• Üretimin acilen koruma altına alınması gerekiyor. Üretimi durdurmak yerine devam etmesi için seferber olmak gerekiyor. Özellikle tarım ve perakendeye hizmet veren üretici fabrikalar. Silsile bir şekilde devam etmemeli sıkıntılar. Zincirin gücü, zayıf halkasının gücü kadardır.
• Tedarik zinciri, istihdam ve üretim başlıklarında komisyonlar kurulmalı.  Tıpkı bilim kurulu gibi çalışacak olan bu komisyonlar ekonomiyi bugün ve yarınlar için hizaya almalıdır. Stratejiler geliştirilmelidir. Tam düzeliyor gibiyken krizi daha da derinleşmeden kontrol altına almalıyız. Sağlığımız için #evdekalırken ekonomik bağışıklığımızın enfekte olmasını engellemenin yollarını vakit geçirmeden bulmalıyız.

Bu güce sahip olduğumuzu düşünüyorum.

Hasan AYDOĞAN